Of druggebruikers willen stoppen of niet blijft altijd hun eigen keuze. Wanneer mensen ervoor kiezen hun gebruikspatroon te wijzigen (minderen of helemaal stoppen), moeten zij gepaste hulp kunnen krijgen.

De verrassende waarheid over verslaving

Stanton Peele

Er zijn meer mensen die hun verslaving beëindigen, dan mensen die er mee doorgaan. Bovendien doen zij dat op eigen kracht. Dat wil niet zeggen dat dat van de ene op de andere dag gebeurt. Mensen slagen wanneer zij onderkennen dat hun verslaving andere belangrijke dingen verstoort en wanneer zij het zelfvertrouwen ontwikkelen dat zij kunnen veranderen.

Zes Principes van Verandering

1 Het besef dat je kunt veranderen is de sleutel tot verandering. Dit is het geloof in zelfredzaamheid. Verslaving verschilt niet werkelijk van ander gedrag.

2 Het soort behandeling is minder belangrijk dan de vastberadenheid van het individu om te veranderen. Mensen hoeven niet verteld te worden hoe te veranderen.

3 Korte behandeling kan een langdurige gewoonte wijzigen.

4 Sociale vaardigheden kunnen de sleutel vormen tot het doorbreken van verslaving.

5 Mensen veranderen niet plotsklaps. Gewoonlijk zijn meerdere pogingen nodig.

6 Verbetering zonder totale onthouding telt ook. Dat heet harm reduction.

Identiteit

Verandering is natuurlijk, iedereen verandert voortdurend. Maar om de een of andere reden sluiten we verslaving uit van ons geloof in verandering. In zowel de volkse opvatting als het wetenschappelijke model wordt verslaving gezien als een gedragspatroon waaraan niet valt te ontsnappen, als een vrijwel permanente hersenziekte.

Hoeveel jaar geleden ome Jan zijn laatste borrel ook dronk, hij blijft een alcoholist. Het woord verslaafde legt een identiteit op die geen andere mogelijkheid open laat. Het voedt de veronderstelling dat je niet kunt, of zult veranderen.

Niet helemaal stoppen

Maar dit doemdenken stemt niet overeen met de feiten.

Meer mensen overwinnen hun verslaving wel dan niet. En de overgrote meerderheid doet dat zonder therapie. Stoppen vereist misschien meerdere pogingen en mensen stoppen misschien niet helemaal met roken, drinken of het gebruik van drugs. Maar uiteindelijk slagen ze erin de afhankelijkheid van zich af te schudden.

Less

De meest effectieve benaderingen gebaseerd op het principe: less is more, hoe minder hoe beter. Succesvolle behandeling legt de verantwoordelijkheid voor verandering geheel bij het individu en onderkent dat positieve gebeurtenissen op andere terreinen kunnen helpen.

Vietnam-veteranen

Kijk naar de ervaringen van Amerikaanse soldaten die terugkeerden uit de oorlog in Vietnam, waar heroïnegebruik en verslaving wijdverspreid waren. In negentig procent van de gevallen lieten de soldaten hun verslaving achter in de snelkookpan van het strijdgewoel. Het levende bewijs dat verslaving gewoon een kwestie kan zijn van een levensfase.

Dramatische veranderingen

Uiteraard was er voor deze mannen meer voor nodig dan een vliegtuig terug uit Azië om hun drugsverslaving de baas te worden. De meeste soldaten ondergingen dramatische veranderingen in hun leven toen zij terugkwamen. Ze verlieten de onrust, angst en verveling van het slagveld en keerden terug in hun huiselijke omgeving. Ze keerden terug naar hun families, gingen nieuwe relaties aan en ontwikkelden zich in het arbeidsproces.

Uitstapje

Roken staat bovenaan het lijstje ‘moeilijk op te geven’. Maar de meeste ex-rokers stoppen zonder enige hulp van nicotinepleisters, kauwgum of hypnose. (Geloof me niet op mijn woord; vraag eens om u heen hoeveel mensen zelfstandig zijn opgehouden met roken.)

Het percentage heroïne-, cocaïne- en alcoholverslaafden dat zonder therapie stopt is nog hoger. Het is domweg veel ingewikkelder om deze gewoonten als volwassene vol te houden. Het valt niet mee, een uitstapje met je gezin als je heroïne spuit. Verslaafden die uit zichzelf stopten geven doorgaans aan dat zij dat doen om normaal te kunnen functioneren.

Problematisch gebruik

Elk jaar worden de Amerikaanse drugs- en alcoholgewoonten onderzocht [1]. De piek ligt bij de leeftijdsgroep van 18 tot 25 jaar. In 2002, het laatste jaar waarover gegevens beschikbaar zijn, was 22 procent van de Amerikanen tussen 18 en 25 problematisch gebruiker van een genotsmiddel, tegenover slechts 3 procent in de categorie 55-59 jaar. Dit toont aan dat de meeste mensen hun middelengebruik te boven komen, ook al ondergaan de meesten hiervoor geen behandeling.

Onderzoek

Hoe weten we dat de meerderheid geen behandeling zoekt? In een van de grootste onderzoeken naar middelengebruik ooit [2], werden 42.000 Amerikanen geïnterviewd over hun drugs-en alcoholgebruik. Van de meer dan 4500 respondenten die ooit afhankelijk waren geweest van alcohol, had maar 27% enige vorm van behandeling ondergaan. Van een derde van die groep was het gebruik nog steeds problematisch.

Behandeling niet nodig

Van degenen die nooit enige behandeling hadden ondergaan, viel nog maar een kwart onder de diagnose ‘problematische alcoholgebruiker’. Driekwart stopte zelf. Deze studie toont aan dat behandeling geen middel tegen alle kwalen is en ook niet noodzakelijk is.

Dat wil niet zeggen dat behandeling niet nuttig kan zijn. Maar een niet-confronterende benadering die ruimte laat voor zelfgestuurde verandering geeft de meeste kans op succes.

“Ja, dokter”

Psychologen van de Universiteit van New Mexico stelden een lijst samen van meest effectieve behandelmethoden. Ze concludeerden dat de belangrijkste therapie nauwelijks therapie was, maar een vluchtige ontmoeting tussen patiënt en behandelaar in een gewone medische setting. Zoals wanneer een dokter de resultaten bekijkt van een onderzoek naar de leverfunctie en de patiënt vertelt dat hij zijn drankconsumptie moet beperken. Veel patiënten beslissen dan om te minderen en slagen daarin!

Zelfhulpgidsen

De op een na meest effectieve benadering is motivatietraining. Daarbij stelt de therapeut gerichte vragen die het individu laten nadenken over zijn gebruik in termen van zijn eigen waarden en doelen. Wanneer de patiënt zich verzet, gaat de therapeut niet in discussie, maar verkent de tweeslachtigheid van de persoon over de verandering, zodat die zijn eigen conclusies kan trekken: “Je zegt dat je graag controle houdt over je gedrag, maar als je gedronken hebt voel je dat je die controle niet hebt. Kun je mij dat uitleggen?”

Het team vond nog een verassing: zelfhulpgidsen bleken zeer succesvol.

Moeilijk

Al deze bevindingen stemmen overeen met wat we weten over verandering op andere vlakken van het leven: mensen veranderen wanneer ze het graag genoeg willen en wanneer ze sterk genoeg zijn om de uitdaging aan te gaan, niet wanneer ze vernederd worden of gedwongen. Een aanpak die het individu versterkt en positieve ondersteuning biedt verdient de voorkeur boven een die het individu zijn handelingsbekwaamheid ontzegt. Deze technieken hebben de meeste kans van slagen, ook al zijn ze verre van perfect en moeilijk te verwezenlijken.